Stichting Urk in Oorlogstijd / Urk in Wartime Fundacja
Houtrib 10
8321 SL URK
Netherlands)

E-Mail: info@urkinoorlogstijd.nl

Bankverbindung:
Numer konta / IBAN: NL48 RABO 0134 9388 01
BIC: RABONL2U RABONL2U
Kontonummer: Rabobank
W imięthe Stichting Urk in Oorlogstijd, Urk

Fundacja Urk podczas wojny zostala zalozona we wrzesniu 2007 przez Pietera Hoekstra, amatora, który byl aktywnie zaangazowany w sprawy zwiazane z histora Urku podczas drugiej wojny swiatowej przez wiele lat. Wpadl na pomysl aby zebrac wszystkie informacje o Urku podczas wojny, które zostaly zebrane przez ostatnie lata i umieszczenie ich na stronie. Fundacja rozpoczela swoja dzialalnosc uruchomieniem strony www.urkinoorlogstijd.nl.

Fundacja ma na celu zaprezentowanie historii miasta podczas wojny szerokiej publicznosci w sposób innowacyjny i ciekawy, chce zblizyc czytelników blizej do „wielkiej opowiesci” o drugiej wojnie poprzez skupienie uwagi na lokalnej historii.

Nie mozna zrozumiec terazniejszosci bez wiedzy o przeszlosci, stwierdzenie te jest prawda oczywista. Dzisiejsza spolecznosc jest stworzona na wczorajszych wydarzeniach. Fundacja Urk podczas wojny ma nadzieje, iz wlozy spory wklad w zwiekszenie historycznej swiadomosci mlodych ludzi, planuje ona równiez zapewnic podloze wiedzy o drugiej wojnie i jej wplywu na Urk przez strone internetowa i inne projekty edukacyjne, dzieki czemu te wydarzenia nie zostana zapomniane.

Mimo iz podczas pierwszej wojny swiatowej walka powietrzna dopiero sie rozwijala, juz podczas drugiej wojny swiatowej bombardowania stawaly sie najbardziej charakterystycznymi cechami wojny. Na poczatku wojny to Niemcy utrzymywali przewage w powietrzu, jednakze w roku 1943 przewaga ta odwrócila sie na korzysc aliantów, czesciowo dzieki interwencji Stanów Zjednoczonych. W rezultacie niemieckie miasta zaczynaly byc bombardowane dzien i noc.

Urk zostal jednym z najbardziej rozpoznawanych punktów w drodze powietrznej do Niemiec, dzieki swojej lokalizacji pomiedzy dwoma tamami. Dookola jeziora Ijssel Niemcy wybudowali siec radiowa, która lokalizowala samoloty aliantów w regionie. Byla ona czesto uzywana przez Niemców stacjonujacych w bazie w Leeuwarden, którzy polowali na alianckie bombowce. Podczas wojny, wiele alianckich samolotów rozbilo sie w okolicach Urku, nie tylko w jeziorze Ijssel ale tez na swiezo utworzonym polderze. Wiekszosc pilotów zostalo zaaresztowanych przez Niemców, ale niektórym udalo sie uciec.

Kilkoro mieszkanców Urku aktywnie wspomagalo pilotów. Dwóch mieszkanców Piet Brouwer oraz Pieter Hakvoord oddalo swoje zycia za ten cel. Zostali wyslani do obozu koncentracyjnego koncentracyjnego nie udalo im sie go przezyc. Dwie ulice w starej dzielnicy Urku zostalo nazwanych na ich czesc ( Dystrykt 5 i Dystrykt 1).

Podczas wojny ponad 175 czlonków zalogi alianckich pilotów dochodzilo do zdrowia w Urku. Populacja miasta wykazala sie ogromna reakcja na pogrzeb pierwszego pilota, którego morze wyrzucilo na brzeg. Ceremonia byla prowadzona przez Rev. Van Wieringena i polaczona byla z ogromna demonstracja pro-aliancka. Po tym wydarzeniu Niemcy zabronili organizowania takich wznioslych pogrzebów.

Wielu pilotów, którzy rozbili sie na polderze przezylo i nie zostali zlapani przez Niemców. Byli transportowani z powrotem do Angli wlasnie przez Urk. Jednym ze sposobów ich przemycania bylo uzywanie promów do Enkhuizen. W dalszych krokach przedostac im sie pomagali czesto mieszkancy Urku, którzy zasiedlili pólnocna Holandie. Nie wiadomo ilu pilotom udalo sie dzieki takim zabiegom bezpiecznie wrócic do domu. Dokladna ilosc rozbitych samolotów pozostaje równiez zagadka. Podczas wojny setki pilotów zginelo w okolicach Urku. Oddali oni swoje zycie za nasza wolnosc.

Urk zostal wyzwolony 17 kwietna 1945, ponad dwa tygodnie przed kapitulacja Niemiec.

Przed wyzwoleniem
W sobote 14 kwietnia, zostalo wykonane polaczenie telefoniczne ze stalym ladem. Niemcy, którzy byli wciaz obecni w Urku, zaczynali poczynac przygotowania do opuszczenia miasta. W niedziele 15 kwietnia, zatopili dwa statki w celu zablokowania doków. Tego wieczora ci sami Niemcy opuscili miasto dwoma statkami, zostawiajac reszte statków w porcie.

Tej nocy byla slyszana potezna eksplozja byla slyszana- byl to dzwig który topiac sie zablokowal port w miescie. Nastepnego ranka 16 kwietnia ostatni Niemcy opuscili wyspe przez zapore. W tych latach nie bylo jeszcze drogi prowadzacej do i z miasta- zostala ona utworzona dopiero w 1948 . W poniedzialkowy wieczór ostatnie statki Waffen opuscil port w Urku. Straz przybrzezna Urku próbowala uciec przez zapore, jednak zostali schwyceni. Wspólpracujacy Major Landman próbowal uciec, ale takze zostal schwycony. W nocy z 17 na 18 kwietnia sily wewnetrzne rozpoczely akcje aresztowania kolaborantów i ich transportu na lad za pomoca lodzi.

W srode 18 kwietnia pierwsza flaga zostala uwidoczniona na domu w Urku. Ludzie zaczeli swietowac wolnosc. Tego wieczoru ogromna populacja miasta zebrala sie w porcie w celu spiewów. Piesn wyzwolencze i wiersze napisane juz we wrzesniu byly spiewane przez wielu.
Pierwsza msza dziekczynna odbyla sie równiez tego wieczoru.
Nastepny dzien, czwartek 19 kwietnia przyniósl smutny posmak we wspomnienia mieszkanców Urku. Dziewczyny, które wspólzyly z Niemcami podczas wojny zostaly schwytane i przyprowadzone na ratusz. Tam zostaly one ogolone na lyso przed tlumem widzów. Podczas tego wydarzenia doszlo do strzelaniny, w której zginelo dwóch mlodych mieskanców. Sytuacja po wyzwoleniu, tak jak w reszcie kraju byla bardzo chaotyczna.
Mieszkancy byli czesto podejrzewani o kontakty z wrogiem. Kolaboranci po wyzwolaniu zostali umieszczeni w obozie niedaleko Emmelord.

Od 16 kwietnia zadni okupatorzy nie byli zaobserwowani w miescie. W piatek 20, Kanadyjczycy pokazali sie w Urku. Zostali oni powitani z wielka radoscia. W koncu mozna bylo opowiadac. Okazalo sie iz skolaborowany major Landman, nie wiedzac caly czas siedzial na proklamacji wyzwolenczej która miala zostac wywieszona po wyzwoleniu. Caly czas byla ona ukryta w siedzisku jego krzesla….imiona tych, którzy ja ukryli zostaly ujawnione. Czterech mezczyzn: Jelce Visser, Lub Hoekman, Lub Hakvoort i Joh Gerssen zostali za to odznaczeni.

Dwu dniowe przyjecie wyzwolencze bylo celebrowane pod koniec czerwca. Przemarsz zostal zorganizowany przez dzieci i byl poprzedzony impreza dla najmlodszych. Procesja przeszla przez groby poleglych, gdzie zostal im oddany hold. Zostalo rozpalone ognisko. Konkursy zeglarskie, mecz pilki noznej i fajerwerki równiez nie zostaly zapomniane. Psalm 124 byl czesto spiewany na mszy dziekczynnej :

Piesn stopni. Dawidowa.
Gdyby Pan nie byl
po naszej stronie –
niech to juz przyzna Izrael –
gdyby Pan nie byl
po naszej stronie,
gdy ludzie przeciw nam powstawali,
wtedy polkneliby nas zywcem,
gdy ich gniew przeciw nam zaplonal:
wówczas zatopilaby nas woda,
przeplynalby nad nami potok;
wówczas przelalyby sie nad nami
wezbrane wody.
Blogoslawiony Pan,
który nas nie wydal
na pastwe ich zebom.
Dusza nasza jak ptak sie wyrwala
z sidla ptaszników,
sidlo sie porwalo,
a my jestesmy wolni.
Nasza pomoc jest w imieniu Pana,
który stworzyl niebo i ziemie.

Holandia zostala wyzwolona , jednak jej cierpienia nie ustaly. To samo dzialo sie w Urku.
Wciaz pozostalo wiele nierozwiazanych problemów. Wiele produktów bylo wciaz niedostepnych przez niedostatek. Lodzie rybackie uzywane przez Niemców musialy byc wyremontowane. Wielu wlascicieli lodzi poszukiwalo swoich zagubionych lajb po calej Holandii. Wiekszosc lodzi zostalo jednak odnowionych. Deportowani mieszkancy powrócili, jednakze nie wszyscy. Major Keijzer powrócil z niewoli 14 maja.

Lokalna gazeta co tydzien wydawal radosne ogloszenia. Na przyklad: pasmo morza pólnocnego zostalo znowu dopuszczone do rybolówstwa, zmniejszal sie niedostatek,
Prace zostaly przywrócone, i kontakty z Enkuizen, Kamen i Amsterdamem przywrócone.
Za kazdym razem gdy odnowiony kuter przyplywal do portu byla do ogromna radosc dla mieszkanców. Zapalilo sie znowu swiatlo w latarni morskiej a telefon w kosciele znów byl dostepny do ogólnego uzytku. Zatopione statki zostaly wydobyte.

Dobre informacje przewazaly przez druga polowe 1945 roku, jednakze Urk nie wyszedl z wojny bez szwanku. Zabitych pilotów czesto morze wyrzucalo na brzeg, i byli oni tymczasowo chowani w miescie. Nastepnie pojawila sie zaginiona lódz i nie wszyscy mieszkancy wrócili. Populacja miasta zostala utrzymana, mieli oni swiadomosc, iz inne miejsca znacznie mocniej ucierpialy wlaczajac na przyklad wioskieVeluwe lub Walcheren.

Urkowi nie bylo dane dostapic horroru jakim byly bombardowania , glód i mordy. Ilosc zabitych mieszkanców miasta byla stosunkowo niska i szkody nie byly tak straszliwe. Najwieksza szkoda byly zniszczenia lodzi rybackich. Przez lata wiecej historii o drugiej wojnie bylo spisywanych dzieki czemu ten szczególny okres czasu nie zostanie zapomniany. Jednakze ilosc mieszkanców, którzy osobiscie przezyli wojny jest coraz to mniejsza, ich hostia zyje w ksiazkach, które pokazaly sie po tym czasie.