luchtoorlog

vanuit de lucht

In tegenstelling tot de Eerste Wereldoorlog werd de strijd in de Tweede Wereldoorlog vanuit de lucht gevoerd. In het begin bezaten de Duitsers het overwicht in de lucht. Dat veranderde toen de Verenigde Staten in de loop van 1943 mee gingen vechten. Daardoor vonden dag en nacht grootschalige bombardementen op Duitse steden plaats.

Herkenningspunt

Vanuit de lucht was Urk goed te herkennen omdat het tussen twee dijken lag. Daarom werd het door de geallieerde vliegers als herkenningspunt op de vliegroute naar Duitsland gebruikt. Rond het IJsselmeer was door de Duitsers een netwerk van radars opgesteld dat geallieerde vliegtuigen opspoorde. Duitse jagers werden vervolgens naar de toestellen geleid om ze te onderscheppen. In de loop van de oorlog zijn veel vliegtuigen in de buurt van Urk neergekomen. Zij stortten niet alleen in het IJsselmeer neer, maar ook in de pas drooggevallen Noordoostpolder.

Wallace Emmert vliegtuig toestel in de Tweede Wereldoorlog

De B17G 42-37751 die nabij Urk landde op 8 oktober 1943.

 

Begrafenissen

Ongeveer 100 bemanningsleden, die bij de crashes waren omgekomen, zijn door de mannen van de Urker Luchtbeschermingsdienst (LBD) geborgen. In het begin van de oorlog, toen de polder nog niet volledig drooggevallen was, stonden zij daarbij soms tot hun knieën in het water. Het vervoer van de stoffelijke resten naar Urk gebeurde vooral met paard en wagen. De omgekomen bemanningsleden werden in het begin van de oorlog op de begraafplaats naast het Kerkje aan de Zee begraven. Omdat de begrafenissen onder grote belangstelling van de bevolking plaatsvonden werden ze door de Duitsers verboden. Aan het eind van de oorlog werden de vliegers, vanwege brandstofgebrek, weer op Urk begraven. In totaal zijn tijdens de oorlog 25 bemanningsleden op Urk begraven. Na de oorlog zijn zij op verschillende erevelden in Nederland en daarbuiten herbegraven.

Het precieze aantal vliegtuigcrashes boven het IJsselmeer tijdens de oorlog is niet bekend. Honderden jonge vliegers hebben tijdens de oorlog in de buurt van Urk de dood gevonden, van velen is de naam niet bekend. Ze gaven hun leven voor onze vrijheid.

Kaart met ingetekende vliegtuigwrakken in het IJsselmeer

Kaart met ingetekende vliegtuigwrakken in het IJsselmeer

Als de begrafenissen van geallieerde vliegers, 1941-1945

 

Hulp aan neergestorte vliegers

Als de bemanningsleden de crash overleefden werden zij meestal door de Duitsers opgepakt. Soms lukte het hen om zich in het hoge riet in de polder te verstoppen. Het verzet op Urk hielp bemanningsleden vervolgens te ontsnappen. Eerst werden ze op onderduikadressen op Urk ondergebracht. Vervolgens voeren ze met de bootdienst naar Amsterdam of Enkhuizen waar ze verder werden geholpen door Urkers die zich in Noord-Holland hadden gevestigd.

Video afspelen